2019 yılının son aylarında ilk defa pandemi haberlerini duymaya başladım. Açıkçası daha önce de benzer haberleri hep duyardık. Afrika’da ebola salgını, SARS salgını vb haberler son yıllarda hep gündeme gelir, biz de bir şekilde bu salgın haberleri kanıksamıştık. Bu sebeple Çin’de daha önce duyduğumuz kuş gribi vb benzeri lokal bir salgın olduğunu düşünmüştüm. Öyle olmadığı kısa zaman süre anlaşıldı.
Tüm spor dalları ve yarışmaların etkilendiği gibi satranç ta pandemiden etkilendi. Pandeminin tüm dünyada en ağır şekilde kendini hissettirdiği 2020 yılının Mart ayında 2020 yılı Dünya Satranç Şampiyonluğu Adaylar Turnuvası vardı. Dünya üzerinde hiç bir müsabakanın yapılmadığı, tüm dünyada sıkı kısıtlamaların (sokağa çıkma yasağı, tüm alışveriş ve restoranların kapatılması vb) uygulandığı bir dönemde FIDE turnuvayı oynatma kararı aldı. 2 yıllık bir eleme sürecinden geçerek adaylar turnuvasında oynamaya hak kazanmış, dünyanın gerçek anlamda o andaki en iyi 8 satranç oyuncusunun, Dünya Şampiyonu’na karşı ünvan maçına çıkma hakkını elde etmek için mücadele edeceği bu turnuvayı o pandemi şartlarında oynatma kararı vermek en hafif deyim ile cesur bir karardı. Oyuncular bu duruma tepki gösterdiler, dünya üzerinde hiç bir müsabaka yapılamazken FIDE’nin bu tutumu açıkça rahatsızlık yarattı. Azerbaycan’lı süper Büyük Usta Radjabov en sert tepkiyi gösterdi ve FIDE’yi protesto ederek turnuvadan çekildi. Bunun üzerine FIDE Maxime Vachier-Lagrave’ı turnuvaya davet etti. Pandemi şartları altında evinde sıkı kısıtlamalar altında oturmaktan başka bir planı olmayan MVL bir anda adaylar turnuvasında kendisine yer bulmuş oldu.
FIDE’nin turnuvayı oynatma konusunda ki ısrarı ve inadı genel olarak satranç dünyasında tepkiyle karşılandı. Dünya Şampiyonluk ünvan maçı takviminin ertelenen Dünya Kupası veya Olimpiyat’lardan daha mı önemli olduğu tartışıldı. Ama sonuç olarak turnuva 17 Mart 2020 ilk tur maçları ile başladı. O sırada dünya üzerinde her hangi bir noktada devam eden organizasyon bu turnuvaydı. Bu durumun satranç takip edilmesi, satranca ilginin artması gibi konularda olumlu bir etki yaptı mı bilmiyorum ancak turnuva sonuna kadar oynanamadı. 7. tur sonunda 25 Mart 2020 tarihinde FIDE turnuvayı yarıda kesmek zorunda kaldı. Turnuvanın ikinci yarısının oynanması için 1 yıl beklemek gerekecekti. Dünya Şampiyonluk ünvan maçı takvimi de 1 yıl kaydı, diğer çok büyük spor organizasyonlarında olduğu gibi. Peki bu durumda Radjabov’un günahı neydi?
Satranç dünyası bugünlerde benzer bir durum ile karşı karşıya kaldı. 2022 ylının adaylar turnuvasında oynayacak oyuncuların 2 tanesinin belirleneceği FIDE Grand Swiss Turnuvasının oynanacağı yer önce İngiltere’ye bağlı olan Isle of Man (Man Adası) olarak belirlenmişti. Ancak İngiltere hükümetinin artan Covid vakalrı sebebiyle çok sert seyahat ve hareket kısıtlamalarına gitmesi sonucunda turnuvaya kısa bir zaman kala turnuvanın oynanacağı yer Riga Letonya olarak değiştirildi. Açık ve Kadınlar olarak 2 kategoride tplam 160 sporcunun yarışacağı bu kadar büyük ve önemli bir turnava için kısa sürede turnuva yeri değişikliği yapmak, uygun salon ve koşullar oluşturmak gerçekten alkışlanacak bir başarı. Ancak Letonya’da artan covid vakaları üzerine tam kapanmaya karar verince bir yıl önce hemen hemen aynı zamanlarda yaşanan tartışmalar tekrar gündeme geldi. Letonya tam kapanmaya gitmişken, ülkede bu kadar yoğun bir pandemi durumu varken bu turnuvayı oynatmakta ısrar edilmeli mi? Geçen yıl 8 oyuncunun katıldığı bir adaylar turnuvasının pandemi koşullarında yönetilmesi ile başa çıkılamamış ve turnuva yarım kalmışken, bu yıl 160 oyuncunun yarıştığı devasa bir organizasyonun pandemi koşullarında yönetilmesi ne kadar mümkün olacak?
Turnuvada oynayacak satranç oyuncuları ve ekipleri de bu durumdan çok memnun değil. Neredeyse dünyanın her kıtasından oyuncu var. Onların ekiplerinde farklı ülkelerden antrenörler, sekondantlar var. Elbette herkes endişeli ve sıcak bir tartışma turnuvanın başlamasına kala iyice hararetlendi. Son olarak turnuva katılımcıları arasında belki de en çok tanınan ve gerçek anlamda satranç dünyasının yıldızlarından Hikaru Nakamura turnuvadan pandemi koşulları sebebiyle çekildiğini açıkladı. Nakamura bir dönem dünyada hızlı satranç ve yıldırım satranç alanlarında en yüksek elo ratingine sahipti ve Magnus Carlsen’den de öndeydi. Ama bunun ötesinde Nakamura çok önemli bir yayıncı, Twitch kanalında yaptığı canlı yayınlar ortalama sadece Twitch’de 10 bin kişi tarafından takip ediliyor. Bu tip yayınlar Twitch ve Youtube eş zamanlı olarak ta yapıldığından Nakamura’nın her canlı yayına oturduğuna 20 – 25 bin seyirci çektiğini söyleyebiliriz Nakamura’nın Twitch hesabının takipçi sayısı 1.3 milyon ve 5 yıllık yayın süresince 135 milyon izlenme almış. Öte yandan Nakamura’nın Youtube kanalının takipçi sayısı 1.1 milyon ve bugüne kadar aldığı izlenme tam 249 milyon! Etkileyici rakamlar, açık fark ile Nakamura seviyesinde bir satranç oyuncusu olup bu kadar takip edilen başka bir oyuncu yok. Bu sebeplerle Nakamura’nın çekilmesi bence önemli. Nakamura’nın dışında Hindistan’ın son dönemde parlayan yıldızı, satrançta Hindistan üç numarası ve dünya ilk 20 içine girmeyi zorlayan elit satranç oyuncusu Vidit Gujrathi’ de turnuvadan pandemi koşulları sebebiyle çekildi. Vidit, Nakamura kadar olmasa da yine belli bir kitlesi olan bir oyuncu. Youtube kanalının 213 bin takipçisi var ve 34 milyon toplam izlenme almış.
FIDE geçen sene olduğu gibi bu yıl da çok majör bir turnuvayı her ne şart altında olursa olsun oynatma kararlılığını! gösteriyor. Satranç dünyası genel olarak duruma tepki duyuyor ve turnuvanın en önemli oyuncularından 2 tanesi turnuvanın başlamasına çok kısa bir süre kala çekildiler. Geçen yıl Radjabov turnuvadan çekilmişti ve sonunda turnuva tamamlanamamış ve bir nevi Radjabov haklı çıkmıştı. Bakalım bu yıl kim haklı?
Satrançla kalın!
